پاسخ کامل به سوالات پرتکرار حقوقی در خصوص یکی از پیچیده‌ترین جرایم کیفری ایران
یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از مردم را درگیر کرده، این است که آیا جرم فروش مال غیر قابل گذشت است یا خیر؟ برخی افراد تصور می‌کنند اگر شاکی رضایت بدهد، جرم از بین می‌رود؛ برخی دیگر فکر می‌کنند چون این جرم شبیه کلاهبرداری است، رضایت تاثیری در پرونده ندارد. اما واقعیت چیست؟
در این مقاله به صورت دقیق و کامل به این سوال پاسخ می‌دهیم، مفهوم قابل گذشت بودن جرم را بررسی می‌کنیم و به تمام نکات و سوالات پرتکرار در خصوص فروش مال غیر می‌پردازیم.
ابتدا: فروش مال غیر دقیقاً به چه معناست؟
فروش مال غیر یعنی فردی مالی را که مالک آن نیست و اجازه‌ای هم از مالک ندارد، به نام خود یا به نام شخصی دیگر به فرد ثالثی می‌فروشد یا منتقل می‌کند.
مثال:
- فردی ملکی را که متعلق به برادرش است، بدون اجازه او می‌فروشد.
- شخصی خود را مالک خودرویی معرفی می‌کند که سند آن به نام دیگری است و اقدام به فروش آن می‌کند.
این عمل طبق قانون یک جرم کیفری محسوب می‌شود.
فرق فروش مال غیر با معامله فضولی چیست؟
در معامله فضولی، فرد با نیت بد یا قصد مجرمانه وارد معامله نمی‌شود و مالک اصلی می‌تواند آن معامله را تنفیذ یا رد کند.
اما در فروش مال غیر، معمولاً فروشنده با سوءنیت و قصد فریب وارد معامله شده و این جرم طبق قانون، قابل تعقیب کیفری است.
جرم قابل گذشت چیست؟
در قوانین کیفری، برخی جرایم به‌گونه‌ای هستند که تنها با شکایت شاکی خصوصی قابل پیگیری‌اند و اگر شاکی رضایت دهد، پرونده متوقف می‌شود. به این دسته جرایم، قابل گذشت می‌گویند.
مثال‌هایی از جرایم قابل گذشت:
- توهین ساده
- ضرب و جرح سبک
- تهدید بدون سلاح
- مزاحمت تلفنی
در مقابل، جرایم غیرقابل گذشت آن‌هایی هستند که حتی بدون شکایت شاکی خصوصی هم از سوی دادستان قابل پیگیری‌اند و رضایت شاکی فقط می‌تواند تخفیف در مجازات ایجاد کند، نه توقف کامل پرونده.
آیا فروش مال غیر قابل گذشت است؟
پاسخ قطعی: خیر، فروش مال غیر جزو جرایم غیرقابل گذشت است. البته مطابق قانون جدید، در صورتی که مبلغ مورد جرم، کمتر از 100 میلیون تومان باشد، این جرم در شمار جرایم قابل گذشت از سوی شاکی قرار می‌گیرد.
طبق رویه قضایی و قوانین جزایی ایران، جرم فروش مال غیر از جمله جرایم عمومی است که به اعتبار نقض حقوق عمومی و امنیت معاملات، از سوی دادستان نیز قابل پیگیری است. بنابراین، حتی اگر شاکی خصوصی از شکایت خود صرف‌نظر کند، امکان بسته شدن پرونده به صورت کامل وجود ندارد.
پس رضایت شاکی چه تأثیری دارد؟
گرچه رضایت شاکی باعث بسته شدن پرونده نمی‌شود، اما:
- در روند صدور حکم تأثیرگذار است
- باعث تخفیف مجازات می‌شود.
- ممکن است مجازات حبس تبدیل به جزای نقدی یا اقدامات جایگزین شود.
- در مرحله اجرای حکم مؤثر است
- رضایت می‌تواند باعث تعلیق اجرای حکم شود.
- گاهی حتی موجبات آزادی مشروط یا عفو را فراهم می‌کند.
بنابراین، رضایت شاکی بی‌تأثیر نیست، اما کافی برای پایان دادن به پرونده نیست.
مجازات فروش مال غیر چیست؟
مجازات این جرم بستگی به شرایط دارد. اما به طور معمول:
- حبس از یک تا هفت سال
- پرداخت خسارت به صاحب مال
- جزای نقدی معادل مالی که فروخته شده است
گاهی هم مجازات‌های تکمیلی مثل محرومیت از مشاغل دولتی یا فعالیت‌های اقتصادی برای متهم در نظر گرفته می‌شود.
اگر متهم سابقه‌دار باشد یا جرم در سطح گسترده‌تری (مثلاً در قالب باندی) اتفاق افتاده باشد، ممکن است مجازات شدیدتر شود.
اگر مال غیر پس گرفته شود یا خسارت پرداخت شود، پرونده بسته می‌شود؟
باز هم پاسخ منفی است. بازگرداندن مال یا پرداخت خسارت تنها می‌تواند به عنوان عامل تخفیف در مجازات در نظر گرفته شود.
اما اصل جرم کیفری فروش مال غیر همچنان باقی می‌ماند و دادگاه می‌تواند رسیدگی را ادامه دهد.
فروش مال غیر چگونه اثبات می‌شود؟
اثبات این جرم کار آسانی نیست و نیاز به بررسی دقیق اسناد، اظهارات شهود، قراردادهای قبلی و مشخص شدن وضعیت مالکیت دارد. معمولاً وکیل متخصص باید موارد زیر را ثابت کند:
- فروشنده مالک مال نبوده
- فروشنده بدون اجازه مالک، معامله انجام داده
- سوءنیت و قصد فریب داشته
- خریدار متضرر شده است
در بعضی موارد، خود خریدار هم ممکن است متهم شود اگر آگاهانه در این جرم مشارکت کرده باشد.
آیا می‌توان از فروشنده شکایت کیفری کرد و هم‌زمان دعوای حقوقی هم داشت؟
بله. شاکی می‌تواند شکایت کیفری برای فروش مال غیر را پیگیری کند و هم‌زمان دادخواست حقوقی برای مطالبه خسارت، ابطال سند یا بازگرداندن مال به دادگاه حقوقی بدهد. این دو مسیر جدا از هم هستند ولی می‌توانند به صورت موازی پیگیری شوند.
وکیل در چنین پرونده‌هایی چه کمکی می‌کند؟
به دلیل پیچیدگی جرم فروش مال غیر، حتماً نیاز به مشاوره با وکیل متخصص وجود دارد. وکیل می‌تواند:
- مسیر حقوقی درست را تعیین کند.
- لایحه حقوقی یا شکواییه تنظیم کند..
- از حقوق موکل در دادگاه دفاع کند
- در جمع‌آوری مدارک و ادله کمک کند.
- مانع اشتباهات رایج و اتلاف زمان شود.
جمع‌بندی: قانون در برابر فروش مال غیر چه می‌گوید؟
اما ببینیم قانون در برابر فروش مال غیر چه می گوید:
- فروش مال غیر یک جرم کیفری غیرقابل گذشت است.
- حتی با رضایت شاکی، دادگاه می‌تواند به رسیدگی ادامه دهد.
- رضایت، تنها در کاهش مجازات مؤثر است.
- رسیدگی به این جرم، چه از نظر فنی و چه حقوقی، نیازمند تخصص و تجربه است.
پرسش‌های پرتکرار در یک نگاه:
آیا رضایت شاکی باعث بسته شدن پرونده می‌شود؟
خیر، اما ممکن است موجب تخفیف در مجازات شود.
فروش مال غیر از چه نوع جرمی است؟
جرم کیفری غیرقابل گذشت
آیا خریدار هم مجرم است؟
اگر آگاهانه معامله کرده باشد، بله.
آیا می‌توان هم‌زمان دعوای حقوقی و کیفری مطرح کرد؟
بله، کاملاً امکان‌پذیر است.
دیدگاهتان را بنویسید