در نظام حقوقی ایران، یکی از حقوق مسلم زن، مطالبه مهریه از همسر است. اگر مردی از دنیا برود یا مالی برای پرداخت مهریه نداشته باشد، این سؤال مطرح می‌شود که آیا زن می‌تواند برای دریافت مهریه، سهم‌الارث مرد را توقیف کند؟ به عبارت ساده‌تر، آیا امکان توقیف ارثی که به مرد از پدر، مادر یا بستگانش رسیده، برای ادای مهریه وجود دارد؟ در این مقاله به بررسی این مسئله از منظر حقوقی و رویه قضایی می‌پردازیم.
مهریه؛ دینی بر ذمه مرد
مهریه، مالی است که در زمان عقد نکاح بر عهده مرد قرار می‌گیرد و زن هر زمان بخواهد می‌تواند آن را مطالبه کند. مهریه یک طلب مالی است و در حکم بدهی محسوب می‌شود. در نتیجه، در صورت عدم پرداخت مهریه، زن می‌تواند از طریق اجرای ثبت یا دادگاه خانواده، اموال مرد را توقیف کند.
ارث مرد؛ آیا قابل توقیف برای پرداخت مهریه است؟
ارث از جمله اموالی است که به فرد منتقل می‌شود پس از فوت مورّث. زمانی که مرد از بستگان خود مانند پدر یا مادر ارث می‌برد، این ارث به عنوان دارایی او شناخته می‌شود و مانند دیگر اموال می‌تواند در برابر بدهی‌هایش، از جمله مهریه، توقیف گردد.
بنابراین اگر مرد سهم‌الارثی از پدر یا مادر یا هر مورّث دیگری دارد، زن می‌تواند بعد از ثابت کردن طلب مهریه خود، درخواست توقیف این سهم‌الارث را بدهد.
شرایط قانونی توقیف سهم‌الارث برای مهریه
برای توقیف سهم‌الارث مرد جهت پرداخت مهریه، شرایطی وجود دارد:
· وجود حکم قطعی مهریه: زن باید حکم قطعی مطالبه مهریه یا اجراییه اداره ثبت را در دست داشته باشد.
· فوت مورث مرد: ارث زمانی ایجاد می‌شود که شخص فوت کند و اموال به ورثه منتقل گردد.
· انحصار وراثت: زن باید گواهی انحصار وراثت مورث را از دادگاه بگیرد تا سهم دقیق همسرش مشخص شود.
· تقاضای توقیف: پس از آن، زن می‌تواند از دادگاه بخواهد سهم‌الارث مشخص‌شده همسرش را توقیف کند.
آیا زن می‌تواند پیش از تقسیم ترکه سهم‌الارث را توقیف کند؟
بله. بر اساس رویه قضایی، طلبکار (از جمله زن بابت مهریه) می‌تواند قبل از تقسیم ترکه، سهم‌الارث بدهکار را توقیف نماید. این اقدام برای جلوگیری از انتقال یا حیف و میل سهم‌الارث انجام می‌شود.
به عبارت دیگر، زن می‌تواند از دادگاه بخواهد سهم‌الارث همسرش را توقیف و سپس بابت مهریه به مزایده گذاشته یا منتقل کند.
همین طور بخوانید: حق حبس زن: مفهومی حقوقی و تأثیرات آن بر زندگی مشترک
نقش دادگاه خانواده در توقیف سهم‌الارث
دادگاه خانواده مرجع اصلی رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه، توقیف اموال و مسائل مالی ناشی از ازدواج است. زن باید با مراجعه به این دادگاه و ارائه مدارک، درخواست توقیف سهم‌الارث را ثبت کند. در صورت تأیید، دادگاه دستور توقیف را صادر و به اداره ثبت اسناد یا سایر نهادهای مربوطه ابلاغ می‌کند.
توقیف سهم‌الارث از نگاه قانون اجرای احکام مدنی
طبق قانون اجرای احکام مدنی، هر مالی که متعلق به محکوم‌علیه باشد (در اینجا شوهر بابت مهریه)، قابل توقیف است. سهم‌الارث هم جزء دارایی‌های مرد محسوب می‌شود، لذا در چارچوب این قانون، توقیف آن برای پرداخت مهریه بلامانع است.
تفاوت توقیف سهم‌الارث با توقیف سایر اموال
توقیف سهم‌الارث ممکن است نسبت به سایر اموال کمی پیچیده‌تر باشد، زیرا:
· باید گواهی انحصار وراثت موجود باشد.
· ارزش‌گذاری و تعیین دقیق سهم نیاز به کارشناسی دارد.
· ممکن است با اعتراض سایر وراث مواجه شود.
اما با طی مراحل قانونی، کاملاً قابل اجرا است.
از دست ندهید: چطور حضانت فرزند را از پدر بگیریم؟
نتیجه‌گیری
در پاسخ به سؤال اصلی مقاله، باید گفت:
بله، زن می‌تواند برای دریافت مهریه خود، سهم‌الارث همسرش را توقیف کند. ارثیه‌ای که به مرد تعلق می‌گیرد، همانند سایر اموال وی، قابلیت توقیف برای پرداخت بدهی را دارد. البته طی مراحل قانونی و اخذ حکم دادگاه ضروری است.
زنانی که با مشکل عدم پرداخت مهریه مواجه‌اند، می‌توانند با کمک وکیل خانواده و پیگیری قانونی، از این راه نیز برای دریافت حقوق خود اقدام نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید