فروش مال غیر یکی از مهم‌ترین و درعین‌حال پیچیده‌ترین جرایم در حوزه حقوق اموال و مالکیت است. وقتی متوجه می‌شوید که مال شما (اعم از ملک، خودرو، زمین، سهام و…) توسط فردی دیگر، بدون اجازه شما و به‌طور غیرقانونی به فروش رسیده، اولین واکنش، شوک و سردرگمی است. اما برای بازگرداندن حق خود، نیاز به آگاهی حقوقی، مدارک کافی و پیروی از یک روند قانونی دارید.
در این مقاله، مراحل اثبات فروش مال غیر، مدارک لازم، راه‌های پیگیری قضایی و توصیه‌های حقوقی را به‌طور جامع بررسی می‌کنیم.
فروش مال غیر چیست؟
فروش مال غیر یعنی شخصی بدون آنکه مالک رسمی مال باشد یا اجازه قانونی و وکالت معتبر از مالک داشته باشد، اقدام به فروش آن مال به دیگری کند. این عمل، یک جرم کیفری محسوب شده و مرتکب (فروشنده) در صورت اثبات جرم، با مجازات حبس روبه‌رو خواهد شد.
چه زمانی می‌توان گفت «مال ما به‌صورت غیرقانونی فروخته شده»؟
برای اینکه بتوانید در دادگاه ثابت کنید که مال شما غیرقانونی فروخته شده، لازم است شرایط زیر فراهم باشد:
- شما مالک رسمی مال باشید (مثلاً سند رسمی یا برگه سبز خودرو به نام شما باشد).
- فرد دیگری بدون رضایت یا وکالت از شما اقدام به فروش کرده باشد.
- قرارداد یا سند فروش میان شخص متقلب و خریدار وجود داشته باشد.
مراحل اثبات غیرقانونی بودن فروش مال شما
مراحل اثبات غیرقانونی بودن فروش مال شما، به شرح زیر است:
1. جمع‌آوری مدارک مالکیت
اولین قدم، اثبات مالکیت شماست. شما باید مدارکی مانند:
- سند رسمی (ملک یا خودرو)
- قبض‌های پرداخت مالیاتی
- استعلام ثبتی یا برگه سبز خودرو
- حکم قطعی دادگاه مبنی بر مالکیت
را ارائه دهید.
2. استعلام از دفاتر ثبت یا راهنمایی و رانندگی
اگر ملک یا خودرو شما بدون اطلاع‌تان منتقل شده، با مراجعه به نهادهای مربوطه (اداره ثبت اسناد، پلیس راهور، دفاتر اسناد رسمی)، وضعیت مالکیت را بررسی کنید و نسخه‌ای از سند انتقال یا قرارداد را بگیرید.
3. طرح شکایت کیفری در دادسرا
با در دست داشتن مدارک مالکیت و اسناد فروش، به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه کرده و شکایت فروش مال غیر مطرح کنید. شکواییه باید شامل موارد زیر باشد:
- مشخصات شاکی (شما)
- مشخصات متهم (فردی که مال شما را فروخته)
- توضیح ماجرا به‌صورت دقیق
- پیوست مدارک
4. درخواست توقیف مال یا جلوگیری از انتقال مجدد
در صورت امکان، تقاضای دستور موقت برای جلوگیری از انتقال دوباره مال و یا توقیف مال نزد خریدار را به دادگاه بدهید.
از دست ندهید: هر آن چه باید درباره تصرف عدوانی بدانیم
نکات کلیدی در روند اثبات
این نکات کلیدی در روند اثبات را در نظر داشته باشید:
- اگر فروشنده وکالتی از شما نداشته یا وکالت‌نامه جعلی باشد، اثبات جرم آسان‌تر خواهد بود.
- چنانچه شما شریک در مال هستید (مثلاً وارث) و یکی از شرکا بدون اطلاع دیگران اقدام به فروش کند، نیز امکان پیگیری کیفری وجود دارد.
- اگر خریدار با علم به غیرقانونی بودن معامله وارد شده باشد، او هم شریک جرم محسوب می‌شود.
فروش مال غیر توسط اعضای خانواده
یکی از پرتکرارترین موارد، فروش مال توسط افراد خانواده بدون اجازه مالک است؛ مثلاً:
- فروش ملک پدری توسط یکی از فرزندان بدون رضایت سایر وراث
- فروش خانه توسط برادر به نام مادر بدون وکالت‌نامه
در این موارد هم، مالک اصلی یا سایر ذی‌نفعان می‌توانند با استناد به اسناد مالکیت، شکایت کیفری مطرح کنند.
دادگاه چگونه بررسی می‌کند؟
دادگاه با توجه به:
- سند مالکیت شما
- اسناد فروش یا قول‌نامه تنظیم‌شده توسط متهم
- شهادت شهود
- نظر کارشناس رسمی دادگستری
- سوابق ثبتی و مالکیتی
تصمیم‌گیری می‌کند. در صورت اثبات جرم، رأی کیفری مبنی بر «فروش مال غیر» صادر شده و مال فروخته‌شده به مالک واقعی بازمی‌گردد (در صورت امکان). همچنین فروشنده با مجازات حبس بین 1 تا 7 سال مواجه خواهد شد.
چالش‌ها و پیچیدگی‌ها
در برخی موارد، خریدار حسن‌نیت داشته و از جعلی بودن سند یا غیرقانونی بودن فروش اطلاعی نداشته است. در این صورت، خریدار نیز می‌تواند برای دریافت خسارت از فروشنده شکایت کند.
اگر فروشنده ادعا کند که وکالت‌نامه داشته یا شما با فروش موافق بودید، روند رسیدگی پیچیده‌تر می‌شود.
آیا نیاز به وکیل دارید؟
با توجه به پیچیدگی این نوع پرونده‌ها، استفاده از وکیل متخصص در امور کیفری و اموال، می‌تواند شانس موفقیت شما را چند برابر کند. وکیل:
- مدارک را به‌درستی تنظیم و ارائه می‌کند
- از حقوق قانونی شما دفاع می‌کن
- روند رسیدگی را سرعت می‌بخشد
- در مراحل اعتراض، تجدیدنظر و اجرای حکم شما را همراهی می‌کند
نتیجه‌گیری
اگر مال شما به‌صورت غیرقانونی فروخته شده، نباید سکوت کنید. این موضوع علاوه بر جنبه مالی، حقوق اساسی شما را نقض کرده است. با جمع‌آوری مدارک، طرح شکایت در دادسرا، درخواست توقیف مال، و در صورت نیاز، استفاده از وکیل، می‌توانید حق خود را بازپس گیرید. عدالت در گرو آگاهی است؛ با دانستن مراحل قانونی و پیگیری مستمر، می‌توانید جلوی تضییع حقوق خود را بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید