مهریه یکی از حقوق مالی زن در ازدواج است که در قوانین ایران به رسمیت شناخته شده و مرد مکلف به پرداخت آن می‌باشد. با این حال، در برخی شرایط خاص، مرد می‌تواند از پرداخت مهریه معاف شود یا میزان آن کاهش یابد. در این مقاله، به بررسی شرایطی می‌پردازیم که در آن مرد از پرداخت مهریه معاف می‌شود. شما نیز اگر مایل هستید که در این خصوص اطلاعات مناسبی به دست بیاورید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
شرایط نپرداختن مهریه
بر اساس ماده ۱۰۸۹ قانون مدنی، در صورتی که عقد نکاح به دلایلی نامعتبر و باطل اعلام شود و همچنین میان زن و مرد هیچ‌گونه رابطه زناشویی برقرار نشده باشد، زن حق مطالبه مهریه را نخواهد داشت. در زیر نگاهی به مواردی خواهیم داشت که منجر به معافیت مرد از پرداخت مهریه خواهند شد:
1. بذل مهریه توسط زن (بخشیدن مهریه)
یکی از روش‌های قانونی که مرد را از پرداخت مهریه معاف می‌کند، بخشش آن توسط زن است. زن می‌تواند مهریه خود را به طور کامل یا جزئی ببخشد. این اقدام معمولاً از طریق تنظیم سند رسمی در دفترخانه یا ارائه اظهارنامه رسمی در دادگاه انجام می‌شود. در صورتی که زن در زمان عصبانیت یا اجبار این کار را انجام داده باشد، ممکن است در آینده بتواند درخواست ابطال آن را بدهد.
2. اثبات عدم وقوع نزدیکی در ازدواج دائم
بر اساس ماده 1092 قانون مدنی، در صورتی که مرد و زن عقد دائم کرده باشند ولی قبل از وقوع رابطه زناشویی از یکدیگر جدا شوند، زن تنها مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود. در این شرایط، مرد از پرداخت نیمی از مهریه معاف می‌شود. البته اثبات این موضوع ممکن است نیازمند ارائه دلایل محکم در دادگاه باشد.
3. فسخ نکاح به دلیل تدلیس یا عیوب زن
اگر زن قبل از ازدواج، اطلاعات نادرستی درباره وضعیت جسمی، روحی یا اجتماعی خود ارائه داده باشد (مانند پنهان کردن بیماری‌های خاص یا عدم توانایی در ایفای وظایف زناشویی)، مرد می‌تواند با اثبات این موارد در دادگاه، نکاح را فسخ کند. در این حالت، بسته به شرایط، ممکن است مرد از پرداخت مهریه معاف شود.
4. فسخ نکاح به علت عدم بکارت زن در صورت شرط بکارت
در صورتی که مرد هنگام عقد شرط بکارت را مطرح کرده باشد و پس از ازدواج مشخص شود که زن باکره نبوده است، مرد می‌تواند تقاضای فسخ نکاح دهد. در چنین شرایطی، برخی از دادگاه‌ها رأی به معافیت کامل مرد از پرداخت مهریه می‌دهند، اما در برخی موارد، ممکن است نصف مهریه تعیین شود.
5. فوت زن قبل از دخول
بر اساس قانون، اگر زن قبل از برقراری رابطه زناشویی فوت کند، مهریه‌ای به او تعلق نخواهد گرفت. در این حالت، مرد از پرداخت مهریه معاف خواهد بود و وارثان زن نیز نمی‌توانند برای دریافت آن اقدام کنند.
6. عدم ثبت مهریه در عقدنامه
در برخی موارد، اگر مهریه به صورت شفاهی مطرح شده باشد ولی در سند رسمی ازدواج ثبت نشده باشد، اثبات آن در دادگاه دشوار خواهد بود. در چنین شرایطی، مرد می‌تواند از پرداخت آن معاف شود، مگر اینکه زن مدارک معتبری برای اثبات وجود مهریه ارائه دهد.
7. اعسار مرد و ناتوانی در پرداخت مهریه
در صورتی که مرد توانایی مالی برای پرداخت مهریه را نداشته باشد، می‌تواند دادخواست اعسار ارائه دهد. در صورتی که دادگاه اعسار او را بپذیرد، مهریه به صورت اقساطی تعیین می‌شود و گاهی نیز ممکن است در موارد خاص، مهریه کاهش یابد یا مرد از پرداخت بخشی از آن معاف شود.
تقسیط مهریه
قاضی دادگاه با توجه به مبلغ مهریه، وضعیت مالی زوج، دفاعیات زوجه و سایر جوانب پرونده، میزان پیش‌پرداخت و نحوه پرداخت اقساط مهریه را تعیین می‌کند. این تصمیم برای هر فرد ممکن است متفاوت باشد و کاملاً وابسته به نظر قاضی و شعبه رسیدگی‌کننده است. در صورتی که پس از صدور حکم تقسیط، مرد از پرداخت اقساط خودداری کند، زن می‌تواند در دادگاه خانواده طرح دعوی نماید. در چنین شرایطی، مهریه از حالت اقساطی خارج شده و به دین حال تبدیل می‌شود، به این معنا که مرد دیگر امکان پرداخت تدریجی را نخواهد داشت و موظف است کل مبلغ مهریه را یکجا بپردازد.
8. توافق زوجین برای کاهش یا بخشش مهریه
در برخی موارد، زن و مرد ممکن است پس از ازدواج بر سر میزان مهریه توافق کنند و زن قبول کند که مهریه را کاهش دهد یا ببخشد. این توافق می‌تواند در یک سند رسمی ثبت شود و مرد را از پرداخت کامل یا بخشی از مهریه معاف کند.
9. اثبات عدم تمکین زن
در صورتی که زن بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کند و از انجام وظایف زناشویی خودداری نماید، مرد می‌تواند از این موضوع به عنوان دلیلی برای کاهش یا عدم پرداخت مهریه استفاده کند. البته این موضوع معمولاً در دادگاه نیاز به بررسی دقیق و ارائه شواهد دارد.
10. مهریه‌های نامعقول و غیرقابل پرداخت
گاهی اوقات مهریه‌های بسیار سنگین و غیرمتعارف تعیین می‌شود که پرداخت آن از توان مرد خارج است. در چنین شرایطی، دادگاه ممکن است با توجه به اصل عدالت، میزان مهریه را تعدیل کند یا مرد را از پرداخت آن معاف نماید.
نتیجه‌گیری
مهریه به عنوان یک حق مالی برای زن در نظر گرفته شده است، اما در شرایط خاص، مرد می‌تواند از پرداخت آن معاف شود. این موارد شامل بخشش مهریه توسط زن، فسخ نکاح به دلیل تدلیس، فوت زن قبل از نزدیکی، اثبات عدم تمکین زن، اعسار مرد و شرایط خاص دیگر می‌شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود در هنگام عقد نکاح و تنظیم شرایط مهریه، آگاهی کافی از قوانین مربوطه داشته باشید تا در صورت بروز اختلافات، حقوق طرفین به درستی حفظ شود. برای این که بتوان در پرداخت مهریه بهترین مسیر را تعیین کرده و کمترین خسارات مالی و حقوقی را متحمل شد، مشورت با وکیل پایه یک دادگستری متخصص در امور خانواده و طلاق، بهترین راه حل به نظر می‌رسد.
دیدگاهتان را بنویسید